Συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν: Οι 6 + 1 παράγοντες που άλλαξαν το κλίμα στα ελληνοτουρκικά
Μετά από μια μακρά περίοδο κρίσης και πολεμικών δηλώσεων όπως «θα έρθουμε μια νύχτα ξαφνικά» και «θα βομβαρδίσουμε με τον βαλλιστικό πύραυλο Τyphoon την Aθήνα», Ελλάδα και Τουρκία συμφωνούν ότι διαφωνούν και συνεχίζουν να εξετάζουν αν μπορεί να επιτευχθεί επίλυση των προβλημάτων.
O Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, υποδέχθηκε τον Έλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο Σπίτι της Τουρκίας, τη βάση της τουρκικής διπλωματικής αποστολής στα Ηνωμένα Έθνη. Ακόμα και τις τελευταίες ώρες πριν τη συνάντηση τους, οι δύο ηγέτες έστρωναν το έδαφος και περνούσαν μηνύματα.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε μιλώντας στο αμερικανικό δίκτυο CNN ότι «η Αθήνα δεν συζητά με την Τουρκία θέματα κυριαρχίας», επισημαίνοντας παρ’ όλα αυτά ότι «οι δύο χώρες μπορούν να συνομιλούν».
Από την άλλη πλευρά του, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε αντίθεση με προηγούμενες ομιλίες του στον ΟΗΕ, αυτή τη φορά δεν αναφέρθηκε καθόλου στην Ελλάδα. Με τη σειρά τους οι ανταποκριτές των τουρκικών μέσων ενημέρωσης στις ΗΠΑ επεσήμαναν ότι «δεν περιμένουν σε αυτή τη συνάντηση να συζητηθούν τα βαριά θέματα, αλλά θα επιβεβαιωθεί η πρόθεση για τη συνέχιση του πολιτικού διαλόγου».
Ήταν η δεύτερη φορά μέσα σε ένα χρόνο και μάλιστα δύο μήνες μετά το Βίλνιους, όπου οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι οι τόνοι πρέπει να πέσουν και να συνεχιστεί ο πολιτικός διάλογος. Αθήνα και Άγκυρα προσήλθαν στη συνάντηση με πάγιες θέσεις, αναζητώντας ωστόσο μια κοινή συνισταμένη για την επίλυση των διαφορών.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης των ηγετών Ελλάδας και Τουρκίας, τέθηκε επί τάπητος οδικός χάρτης των επόμενων επαφών μεταξύ των δύο χωρών, ο οποίος μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τη συνέχιση του πολιτικού διαλόγου με τις επαφές των δύο πλευρών να προγραμματίζονται στις 16 Οκτωβρίου, την εφαρμογή και ενίσχυση των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, τις συνομιλίες για την προώθηση της θετικής ατζέντας, η οποία περιλαμβάνει τομείς από τον τουρισμό μέχρι τις επενδύσεις, αλλά και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, που θα γίνει στις 7 Δεκεμβρίου στη Θεσσαλονίκη, παρουσία Κ. Μητσοτάκη και Τ. Ερντογάν. Οι Υπουργοί Εξωτερικών συμφώνησαν να συνεχίσουν τη συνεργασία και τον συντονισμό για να προωθήσουν τον οδικό χάρτη. Η Αθήνα δεν τρέφει αυταπάτες για λύσεις στις ελληνοτουρκικές διαφορές, όμως επιδιώκει να διατηρηθούν τα ήρεμα νερά σε Αιγαίο και Μεσόγειο.
Νωρίτερα οι συνομιλίες για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης
Όσον αφορά στη συζήτηση για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης αναμένεται να ξεκινήσει -όπως συμφωνήθηκε- στα μέσα Νοεμβρίου 2023. Πρόκειται για μια εξέλιξη που ζητούσε επίμονα η τουρκική πλευρά.
Σε πολιτικό επίπεδο την εκκίνηση των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης θα αναλάβει ο υπουργός Άμυνας, Νίκος Δένδιας, ο οποίος -εκτός απροόπτου- θα ταξιδέψει στην Άγκυρα για να συναντηθεί με τον ομόλογο του Γιασάρ Γκιουλέρ. Αμέσως μετά, το συντονισμό των επαφών και συναντήσεων θα αναλάβει έμπειρος διπλωμάτης σε συνεργασία με τη διαπραγματευτική ομάδα του ΓΕΕΘΑ.
Παρά την αποφασιστικότητα των δύο πλευρών, ο δρόμος φαίνεται να είναι μακρύς. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές τα... πιο δύσκολα ζητήματα της ατζέντας θα συζητηθούν στις επαφές που θα ακολουθήσουν τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο μεταξύ των διπλωματικών αποστολών Ελλάδας και Τουρκίας, με σκοπό να έχει γίνει μια προεργασία, έτσι ώστε στις 7 Δεκέμβριου στη Θεσσαλονίκη, που οι δύο ηγέτες θα καθήσουν εκ νέου στο τραπέζι, ενδεχομένως να υπάρξουν εξελίξεις.
Παράγοντες που οδήγησαν στην αλλαγή του κλίματος
Για την αλλαγή στάσης της Τουρκίας έπαιξε σημαντικό ρόλο:
- Η πολιτική κατάσταση σε Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο, με τρεις νέες κυβερνήσεις με ισχυρή νομιμοποίηση.
- Το ελληνικό δόγμα της Αποτροπής με μεγάλη ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων.
- Οι σχέσεις ΗΠΑ-Ελλάδας είναι καλύτερες από τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας.
- Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, όπου μέσω αυτού γίνεται η μετακίνηση στρατευμάτων και όπλων στην Ουκρανία και στην Ανατολική Ευρώπη.
- Η Αλεξανδρούπολη, η οποία υποδέχεται αμερικανικό υγροποιημένο αέριο προκειμένου να διοχετευτεί μετά στις αγορές.
- Η Ελλάδα συνεργασία της Ελλάδας με αμερικανικές εταιρείες για εξορύξεις ανοιχτά της Κρήτης και νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου.
- Οι διπλωματικές νίκες της Ελλάδας και οι ισχυρές της συμμαχίες με τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τα ΗΑΕ, την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία.
- H ανάγκη για απόκτηση νέων μαχητικών αεροσκαφών F16, καθώς μέλη της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων έχουν συνδέσει την έγκριση του προγράμματος όχι μόνο με το «ΝΑΙ» της Τουρκίας στην ένταξη της Σουηδίας, αλλά και με την επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας προς την Ελλάδα.
Αδιάλλακτος ο Ερντογάν για το Κυπριακό
Το μόνο σίγουρο είναι ότι αγκάθι στις σχέσεις των δύο χωρών παραμένει το Κυπριακό, ειδικά μετά και τις δηλώσεις του Ταγίπ Ερντογάν από το βήμα των Ηνωμένων Εθνών, όπου ζήτησε την διεθνή αναγνώριση του Ψευδοκράτους.
O υπουργός Εξωτερικών άλλωστε είχε φροντίσει να ξεκαθαρίσει ένα 24ωρο πριν τη συνάντηση των δύο ηγετών ότι «η Κύπρος είναι κορυφαία μας προτεραιότητα σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής και διπλωματίας.
Στηρίζουμε αναφανδόν τη λύση ενός ενιαίου κράτους που θα βασίζεται σε μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Σχέδια για λύση δύο κρατών είναι εκτός συζήτησης».
Σύμφωνα με πληροφορίες ο Κυριάκος Μητσοτάκης ζήτησε από τον πρόεδρο Ερντογάν τη σύγκλιση συνάντησης για το Κυπριακό μεταξύ Γκουτέρες-Χριστοδουλίδη-Τατάρ.