Τσικνοπέμπτη: Πώς βγήκε το όνομά της και τι σημαίνει για τους χριστιανούς

Τσικνοπέμπτη, η ημέρα που όλα τα σπίτια ψήνουν κρέας ή λιώνουν το λίπος από τα χοιρινά και ο καπνός είναι διάχυτος παντού. Από αυτή την τσίκνα έχει πάρει το όνομα της η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου, της Κρεατινής και ονομάζεται Τσικνοπέμπτη. Η πολυφαγία και το ποτό που συνοδεύει το σημερινό τραπέζι,  είναι  χαρακτηριστικά της ημέρας.  Tο έθιμο είναι πολύ παλιό και συνδέεται με τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και αργότερα των Ρωμαίων, που θεωρούσαν το φαγοπότι και το γλέντι ιεροτελεστία για την καλή ευφορία της γης την άνοιξη. Η ημέρα της Πέμπτης επιλέχθηκε ως ημέρα κρεατοφαγίας καθώς παραδοσιακά οι ημέρες νηστείας  είναι η Τετάρτη και η Παρασκευή. Θεωρείται η τελευταία ημέρα που καταναλώνεται το κρέας καθώς σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση προμηνύει την έναρξη της Σαρακοστής, της σαράντα-ήμερης περιόδου νηστείας πριν από το Πάσχα. Γιορτάζεται 11 ημέρες πριν από την Καθαρά Δευτέρα και σηματοδοτεί την επίσημη έναρξη της Αποκριάς.

Αντίστοιχες γιορτές υπάρχουν και σε άλλες χώρες όπως στη Γερμανία με την «Weiberfastnacht» και στη Γαλλία με την «Mardi Gras», δηλαδή τη «Λιπαρή Τρίτη». Το έθιμο αυτό  γιορτάζεται με χλιδή και καρναβαλικές εκδηλώσεις  και σε παλιές γαλλόφωνες περιοχές, όπως είναι η Νέα Ορλεάνη.

Παραδοσιακά έθιμα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας

Κάθε περιοχή της Ελλάδας γιορτάζει με το δικό της τρόπο την Τσικνοπέμπτη. Πέρα από το παραδοσιακό ψήσιμο των κρεάτων, αναπτύχθηκαν ξεχωριστά έθιμα σε κάθε περιοχή. Ξεκινώντας από το βορά της χώρας, στην Κομοτηνή η παράδοση αναφέρει ότι τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν φαγώσιμα δώρα.  Συγκεκριμένα, ο άντρας πρέπει να στείλει τον «κούρκο», δηλαδή μία κότα, και η γυναίκα μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Οι νοικοκυρές καίνε μια κότα για να τη φάει η οικογένεια την Κυριακή της Αποκριάς

Στις Σέρρες γιορτάζουν με μεγάλες φωτιές, στις οποίες, αφού ψήσουν το κρέας, οι πιο τολμηροί πηδούν ανάμεσα από τις φλόγες. Τα «προξενιά» ακολουθούν μετά το ψήσιμο, όπου κάποιος αναλαμβάνει να αναμείξει τα κάρβουνα με ένα ξύλο.

Γενίτσαροι και Μπούλες

Στη Νάουσα οι κάτοικοι συγκεντρώνονται  στην πλατεία Καρατάσου πρωταγωνιστές και γιορτάζουν με πρωταγωνιστές τους «Γενίτσαρους» και τις «Μπούλες». Είναι ένα χορευτικό δρώμενο όπου συμμετέχουν μόνο νέοι άνδρες. Ακόμα και τη γυναικεία μορφή, τη νύφη-μπούλα, την υποδύεται πάντα άνδρας.

Το ποδηλατικό καρναβάλι

Στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία 9 χρόνια διοργανώνεται το Ποδηλατικό Καρναβάλι, στο οποίο παντρεύεται η παράδοση του Καρναβαλιού, με την αναβίωση της παράδοσης του ποδηλάτου στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια ποδηλατική, περιβαλλοντική και κοινωνική δράση, στην οποία πραγματοποιείται παρέλαση μεταμφιεσμένων ποδηλατιστών, με θεματικές ομάδες και αποκριάτικα άρματα συμβολικού και σατυρικού χαρακτήρα, συνοδευόμενα από τον Βασιλιά Καρνάβαλο. Το φετινό κεντρικό θέμα του Ποδηλατικού Καρναβαλιού είναι η «Πλαστικομανία».

Στην Πάτρα υπάρχει το έθιμο της Γιαννούλας της Κουλουρούς. Σύμφωνα με την παράδοση  ο ναύαρχος Ουίλσον έρχεται να παντρευτεί την Γιαννούλα και αυτή τον περιμένει μάταια στο λιμάνι. Γι αυτό την Τσικνοπέμπτη οι Πατρινοί ντύνουν κάποιον νύφη, ή βάζουν ένα ομοίωμα νύφης στο λιμάνι και διασκεδάζουν γύρω του. Σε όλη την περιφέρεια της Πελοποννήσου, την Τσικνοπέμπτη σφάζουν χοιρινά από τα οποία φτιάχνουν διάφορα άλλα τρόφιμα, όπως πηχτή, λουκάνικα, γουρναλοιφή παστό και τσιγαρίδες. Οι τσιγαρίδες είναι το τραγανό  υπόλειμμα του χοιρινού λίπους μαζί με κρέας αφού έχει αφαιρεθεί από το καζάνι το καθαρό λίπος.

Τα κερκυραϊκό έθιμο των «Κουτσομπολιών»

Στην Κέρκυρα υπάρχει η παράδοση από τα «Κορφιάτικα Πετεγολέτσια» ή αλλιώς «Κουτσομπολιά» ή «Πέτε Γόλια».  Είναι ένα έθιμο που ανήκει στην παλιά πόλη της Κέρκυρας. Η πετεγολέτσα ή πετεγουλιό, σύμφωνα με τους ντόπιους, είναι η συνήθεια του κουτσομπολιού.  Στο κέντρο της πόλης στήνεται κάτι σαν «θεατρικό», όπου οι ντόπιοι υποδύονται τους κουτσομπόληδες με σπαρταριστικές ιστορίες.

Στη Θήβα γιορτάζουν με το «βλάχικο γάμο», που ξεκινά με το προξενιό δύο νέων, συνεχίζει με τον γάμο και ολοκληρώνεται την Καθαρά Δευτέρα με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων.

Στα νησιά αναπτύχθηκαν ξεχωριστά έθιμα και παραδόσεις. Στην Ίο, το βράδυ της Τσικνοπέμπτης μασκαράδες ζωσμένοι με κουδούνια προβάτων διασχίζουν τη Χώρα και επισκέπτονται σπίτια και καταστήματα, ενώ στον Πόρο, η παράδοση επιβάλλει στους νέους να κλέψουν ένα μακαρόνι, το οποίο θα βάλουν κάτω από το μαξιλάρι τους για να δουν ποια θα παντρευτούν.